- Μαδρίτη
- (Madrid). Πόλη (2.882.860 κάτ. το 2000) και πρωτεύουσα της Ισπανίας, καθώς και της ομώνυμης αυτόνομης περιοχής (8.028 τ. χλμ., 5.372.433 κάτ. το 2000) στη Νέα Καστίλη. Η πόλη, που δεσπόζει στο κέντρο της Ιβηρικής χερσονήσου, στους πρόποδες της Σιέρα Γκουανταράμα και στην αριστερή όχθη του Μανθανάρες, μικρού παραπόταμου του Τάγου, είναι το κυριότερο διοικητικό, πνευματικό και οικονομικό κέντρο της χώρας και η μεγαλύτερη πόλη της από άποψη πληθυσμού.
Η Μ., που βρίσκεται σε μια απέραντη στεπική περιοχή με μέσο υψόμετρο 630 μ., δημιουργήθηκε γύρω από ένα αραβικό φρούριο (Μαγκρίτ) και το 1083 κυριεύτηκε από τον Αλφόνσο ΣΤ’ της Καστίλης. Τον 14o αι. συνήλθαν στη Μ. τρεις φορές τα Cortes (η βασιλική Αυλή) και το 1390 έγινε εκεί η στέψη του Ερρίκου Γ’· η ανάπτυξη όμως της πόλης, που επρόκειτο να γίνει μία από τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες του κόσμου, άρχισε το 1561, όταν ο Φίλιππος Β’ την επέλεξε ως πρωτεύουσα της Ισπανίας. Στο δεύτερο μισό του 19ου αι. και στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αι. υπέστη αισθητές αλλαγές· κατασκευάστηκαν ο υπόγειος σιδηρόδρομος, ευρείες λεωφόροι, εκτεταμένοι κήποι και πάρκα –από τα πιο γνωστά είναι το Μπουέν Ρετίρο, ο Βοτανικός Κήπος, το Κάμπο ντελ Μόρο και το Πάρκε ντελ Οέστε– και οικοδομήθηκαν επιβλητικά δημόσια και ιδιωτικά κτίρια. Η οικοδομική αυτή ανανέωση έδωσε στην πόλη μεγαλοπρεπή και μνημειακή εμφάνιση, αλλά προκάλεσε την καταστροφή των πιο χαρακτηριστικών συνοικιών, και έτσι πολύ λίγα διασώθηκαν από το παρελθόν. Κέντρο της ζωής της πόλης είναι ακόμα η πλατεία που ονομάζεται Πουέρτα ντελ Σολ, όπου συγκλίνουν ορισμένοι από τους πιο σημαντικούς δρόμους της· πολλά είναι ωστόσο τα αστικά και θρησκευτικά κτίρια με πλούσιο ιστορικό και καλλιτεχνικό ενδιαφέρον, όπως ο καθεδρικός ναός Σαν Ισίντρο ελ Ρεάλ (17ος αι.), η εκκλησία και το μοναστήρι του Σαν Φρανθίσκο ελ Γκράντε και το Παλάθιο ντε Οριέντε (πρώην βασιλικά ανάκτορα), στο ύψωμα όπου βρισκόταν άλλοτε το Αλκαζάρ. Έχει επίσης πολύ ενδιαφέροντα μουσεία, μεταξύ των οποίων το Πράντο, μία από τις πλουσιότερες πινακοθήκες του κόσμου, η Αρμερία Ρεάλ, συλλογή όπλων που εγκαινιάστηκε με τη συλλογή του Καρόλου Ε’, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και το Μουσείο Πυροβολικού. Η Μ. έχει πανεπιστήμιο (1836) και πολλά ιδρύματα, όπως η Εθνική Βιβλιοθήκη.
Η πόλη που στο παρελθόν είχε πολλές ακμάζουσες βιοτεχνίες (κυρίως ταπητουργίας, που δημιουργήθηκε από τον Φίλιππο Ε’ το 1720, αλλά και πορσελάνης και χρυσοχοΐας), είναι και σήμερα σημαντικό βιομηχανικό κέντρο με ιδιαίτερη δραστηριότητα στους τομείς της βιομηχανίας τροφίμων, της υφαντουργίας, της μεταλλουργίας και της αυτοκινητοβιομηχανίας· παρουσιάζει επίσης μεγάλη εμπορική κίνηση λόγω της θέσης της στο σημείο συνάντησης ενός ευρύτατου ακτινωτού δικτύου οδικών συγκοινωνιών και χάρη στο διεθνές αεροδρόμιό της, που είναι το πιο σημαντικό της Ισπανίας.
Τα βασιλικά ανάκτορα της Μαδρίτης, που χτίστηκαν από τον Φίλιππο Ε’, σε σχέδια του Χουβάρα.
Η Πύλη Αλκαλά στη Μαδρίτη, θριαμβική αψίδα που χτίστηκε προς τιμήν του Καρόλου Β’ σε φωτογραφία εποχής.
Dictionary of Greek. 2013.